Ngọc Oanh từng là bút danh của nhà văn Nguyễn Công Hoan bút danh này từ đầu mà có Chi tiết
Thủ Thuật Hướng dẫn Ngọc Oanh từng là bút danh của nhà văn Nguyễn Công Hoan bút danh này từ trên đầu mà có Chi Tiết
You đang tìm kiếm từ khóa Ngọc Oanh từng là bút danh của nhà văn Nguyễn Công Hoan bút danh này từ trên đầu mà đã có được Update vào lúc : 2022-04-16 18:41:06 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.
Vanvn- Hầu hết bút danh đều phải có nguồn gốc, nói lên đôi nét về nhà văn. Biết được nguồn gốc bút danh hoàn toàn có thể hiểu về đậm cá tính, sở trường của người viết, cũng như tác phẩm họ sáng tạo.
Khởi đầu việc viết, khi đang viết, viết xong, người viết thường đắn đo chọn cho mình một tên thường gọi ghi vào dưới tác phẩm. Nhiều người lấy thẳng tên khai sinh. Còn với những người tên nghe nôm na không ấn tượng thì phải cố tìm lấy tên thường gọi thật oách chọn làm bút danh để bước vào trường văn trận bút.
Bút danh nặng lòng với quê nhà
Việc đặt bút danh theo tên quê nhà hoàn toàn có thể kể tới nhà thơ Tản Đà (tên thật Nguyễn Khắc Hiếu). Quê quán ông thuộc làng Khê Thượng, huyện Ba Vì, Tp Hà Nội Thủ Đô, nơi đây gần núi Tản Viên, có dòng sông Đà chảy qua.
Cái tên Tản Đà bắt nguồn từ dáng núi, hình sông đó. Chẳng thế mà khi có người hỏi bút danh ông do đâu, ông thường ngâm câu thơ: “Nước dợn sông Đà con cá nhảy / Mây trùm non Tản cái diều bay” thay cho câu vấn đáp.
Bút danh cha đẻ Dế mèn phiêu lưu ký cũng khá được hình thành Theo phong cách trên. Tô Hoài, quê làng Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Tp Hà Nội Thủ Đô. Nơi đây xưa thuộc phủ Hoài (phủ Hoài Đức, tỉnh Hợp Đồng Hà Đông), có dòng sông Tô Lịch xanh mát chảy qua. Cái tên Tô Hoài do ghép tên sông tên phủ lại mà thành.
Dù ông ký thật nhiều bút danh rất khác nhau như Mai Trang, Mắt Biển, Thái Yên, Hồng Hoa, ít fan hâm mộ nhớ đến những tên này. Tên thật Nguyễn Sen của ông cũng chỉ xuất hiện trong tiểu sử nhà văn. Nhắc đến tác phẩm rõ ràng như Truyện Tây Bắc, Đảo hoang, Cát bụi chân ai, Chiều chiều, Chuyện cũ Tp Hà Nội Thủ Đô… là phải nói ngay đến hai chữ Tô Hoài.
Tác giả “Dế mèn phiêu lưu ký” lấy bút danh Tô Hoài thể hiện sự gắn bó với quê nhà.
Nhà văn Uông Triều (tên thật Nguyễn Xuân Ban) tác giả của nhiều tiểu thuyết, khảo cứu được bạn đọc yêu thích mới gần đây như Tưởng tượng và dấu vết, Người mê, Cô độc, Tp Hà Nội Thủ Đô dấu xưa phố cũ, Tp Hà Nội Thủ Đô quán xá phố phường… cũng chọn tên vùng đất làm bút danh của tớ.
Cụ thể, đấy là hai khu vực ở tỉnh Quảng Ninh: Uông tức Uông Bí, nơi sinh ra; Triều là Đông Triều, nơi anh có hơn mười năm dạy học, gắn bó trước lúc chuyển về Tp Hà Nội Thủ Đô.
Riêng nhà thơ Thu Bồn (tên thật Hà Đức Trọng), tác giả của nhiều trường ca nổi tiếng như Bài ca chim Chơrao, Bazan khát, Người vắt sữa khung trời, Thông điệp ngày xuân… lại lấy tên dòng sông Thu Bồn, chảy ngang quê xã Điện Thắng, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, làm bút danh ngay tắp lự, không cần qua quy trình “chế biến, lắp ghép”.
Bút danh mang dấu tích người thân trong gia đình
Nhà văn, nhà báo Trần Bạch Đằng (tên thật Trương Gia Triều), trong mọi quy trình lịch sử và với thể loại rất khác nhau, lại sở hữu bút danh rất khác nhau.
Khi viết báo chính luận ông ký Trần Quang, tên con trai. Khi làm thơ, ông đề Hưởng Triều, ghép giữa tên vợ và tên thật. Bút danh này xuất hiện trong tập thơ Bài ca khởi nghĩa (1970) với những vần thơ sục sôi khí thế cách mạng. Còn bút danh Nguyễn Trường Thiên Lý gắn với tiểu thuyết Ván bài lật ngửa, là tên thường gọi đứa cháu ngoại mà nhà văn yêu quý.
Nhà văn Ma Văn Kháng (tên khai sinh Đinh Trọng Đoàn) lại lấy họ và tên lót người anh kết nghĩa Ma Văn Nho, quê Ấm Thượng, Yên Bái làm bút danh của tớ.
Từ đầu trong năm 1948, khi tham gia đoàn truyền bá vệ sinh của Cục Quân y, ông lấy bí danh Nguyễn Kháng. Kháng ở đây đơn thuần và giản dị là kháng chiến chống Pháp. Đến quãng năm 1955-1956, khi đi làm việc công tác thao tác thuế nông nghiệp ở vùng đồng bào dân tộc bản địa, ông gặp Ma Văn Nho, Phó quản trị kiêm Phó bí thư huyện ủy Bảo Thắng. Hai người nhanh gọn kết thân.
Trong một lần ông Kháng sốt rét, tái phát nguy kịch, Ma Văn Nho trèo đèo lội suối tìm y tá tiêm cho mới khỏi. Dứt bệnh, hai người kết nghĩa anh em, Nguyễn Kháng đổi thành Ma Văn Kháng.
Nhà văn Ma Văn Kháng cũng nhiều lần lâm vào cảnh tình cảnh dở khóc cười khi người họ Ma thật muốn đưa ông vào gia phả dòng họ. Mỗi lần như vậy, ông đều nỗ lực từ chối, lý giải nguồn gốc bút danh của tớ.
Nhà lý luận phê bình văn học, giáo sư Phương Lựu (tên thật Bùi Văn Ba), lại lấy tên hai bà mẹ làm tên bút danh. Chữ Phương ở đấy là tên thường gọi bà nhạc mẫu, còn Lựu là bà thân mẫu.
Trong cuốn Nhà văn Việt Nam tân tiến, phần tự bạch, giáo sư viết: “Bút danh Phương Lựu chẳng qua là ghép hai tên bà mẹ (thân mẫu và nhạc mẫu) nhưng ngẫu nhiên cũng gợi lên trong số đó cả sắc màu lẫn mùi vị, mà tôi muốn lưu giữ lại trên từng trang viết, cũng như trong từng năm tháng của cuộc sống”.
Màu sắc mùi vị ở đấy là việc chiết tự theo chữ Hán, phương nghĩa là thơm. Ví dụ, phương thảo nghĩ là cỏ thơm, phương chi nghĩa là cành hoa thơm; còn lựu là loài hoa lựu đỏ. Tên Phương Lựu có cả sắc tố lẫn mùi vị ẩn ở bên trong.
Những bút danh ngẫu nhiên mà bất thần
Nhà văn của những truyện ngắn và tiểu thuyết kinh hoàng về thân phận người phụ nữ như: Bức thư gửi mẹ Âu Cơ, I am đàn bà, Đàn bà xấu thì không còn quà, Xuân từ chiều, Trò chơi hủy hoại cảm xúc… là Y Ban (tên thật Phạm Thị Xuân Ban).
Tác giả I am đàn bà lấy bút danh Y Ban, nghĩa là “Ban ở trường Y”. Ảnh: FB nhà văn Y Ban.
Bút danh “Y Ban” tức là “Ban dạy trường Y”. Nhà văn viết những tác phẩm đầu tay của tớ lúc đang giảng dạy tại trường Cao đẳng Y tế Tỉnh Nam Định, môn Sinh hóa, nên bà lấy bút danh này.
Còn nhà thơ Chế Lan Viên (tên thật Phan Ngọc Hoan) hoàn thành xong tập thơ Điêu tàn năm 17 tuổi. Nhà thơ Nguyễn Viết Lãm kể lại rằng sách in xong phần ruột, nhà sách cho những người dân đến hỏi nhà thơ nghĩ được bút danh chưa để in nốt bìa. Nhà thơ ngẫu hứng vấn đáp: Chế Lan Viên. Thế là tên thường gọi Chế Lan Viên đi cùng Điêu tàn bước vào lịch sử thơ tân tiến từ đấy.
Riêng nhà văn Kim Lân (tên thật Nguyễn Văn Tài), chỉ vì mê vai tuồng Đổng Kim Lân mà lấy bút danh Kim Lân cho mình. Đổng Kim Lân trong vở tuồng Sơn Hậu là chàng trai nghĩa hiệp, xả thân chiến đấu cho công lý, lại là người giàu tình nghĩa. Mẫu nhân vật này khởi sắc giống với tính cách nhà văn, cũng như nhiều nhân vật trong truyện ngắn của ông là Ông Cản Ngũ, Anh chàng hiệp sĩ gỗ, Người kép già, Vợ nhặt, Cầu đánh vật…
Hầu hết bút danh đều phải có nguồn gốc, nói lên đôi nét về người mang tên ấy. Hiểu được nguồn gốc bút danh hoàn toàn có thể biết về đậm cá tính, sở trường nhà văn. Từ hiểu nhà văn, fan hâm mộ hoàn toàn có thể đồng cảm, chia sẻ nhiều hơn nữa với toàn thế giới tác phẩm mà nhà văn đã sáng tạo ra.
MỘC UYỂN/ZING
“Người ta đi đến một nhận ra về lịch sử của thời đại mình từng bước, và chỉ từng bước”. (Hegel)
Vanvn- Nhà phê bình nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Xô viết Lunasarski nhận định rằng: “Nghệ sĩ có mức giá trị đó đó là người khai hoang, là người bằng trực cảm của tớ, xâm nhập vào những vùng mà khoa thống kê và lý luận khó xâm nhập”. Nguyên Ngọc là một trong những con người như vậy, người đã tạo ra được bản sắc, phong thái và đậm cá tính sáng tạo độc lạ của nền văn học Việt Nam tân tiến; với tính cách năng động, tấm lòng chân thành với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, khát vọng thanh khiết hóa tâm hồn con người và bản thân môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường để ươm mầm bộ sưu tập người văn hóa truyền thống cho tương lai…
Nhà văn Nguyên Ngọc
>> Nguyên Ngọc – nhà thơ
>> Biên niên nhà văn Nguyên Ngọc
>> Dưới bóng xà nu
1. Nguyên Ngọc tên thật là Nguyễn Văn Báu, sinh ngày 5.9.1932 tại Thăng Uyên, Thăng Bình, Quảng Nam. Ngoài bút danh Nguyên Ngọc, ông còn tồn tại những bút danh Nguyễn Trung Thành (dành riêng cho những tác phẩm văn học giải phóng), Nguyễn Kim (dành riêng cho những bài báo). Thuở nhỏ học ở Hội An, kháng chiến toàn quốc bùng nổ (1946), ông theo mái ấm gia đình ra vùng tự do, tiếp tục học trường trung học kháng chiến Lê Khiết ở Tỉnh Quảng Ngãi. Năm 1950, ông nhập ngũ và sau khi tốt nghiệp trường lục quân Liên khu Năm, ông ở cty chiến đấu thuở nào gian rồi chuyển về làm phóng viên báo chí báo Quân Đội Nhân Dân Liên khu Năm, hoạt động và sinh hoạt giải trí ở mặt trận Tây Nguyên. Năm 1954, ông triệu tập ra Bắc trong đội hình của sư đoàn 324, được điều về trại viết gương anh hùng của Tổng cục Chính trị. Chính thời hạn này ông viết tiểu thuyết đầu tay Đất nước đứng lên (1955), và lập tức đạt ngay giải quán quân về tiểu thuyết của Hội Văn nghệ Việt Nam (1954-1955). Đây là tác phẩm ghi lại quan trọng trên bước đường tân tiến hóa của tiểu thuyết Việt Nam trong việc phản ánh và ngợi ca cuộc trận chiến tranh yêu nước của dân tộc bản địa. Cuốn sách là yếu tố mở đầu vang dội, vừa Ra đời đã có tiếng vang trong đời sống văn học và cũng từ đây hình thành lối viết của Nguyên Ngọc theo phong cách Nguyên Ngọc. Lối viết này quán xuyến toàn bộ cuộc sống cầm bút của ông. Đó là viết về những con người dân có thật trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và chiến đấu anh hùng của nhân dân.
Đầu năm 1957, tạp chí Văn Nghệ Quân Đội xây dựng, ông là thành viên ban sửa đổi và biên tập thứ nhất, sau này còn có thời hạn ông làm thư ký tòa soạn. Tháng 5.1962, ông trở lại mặt trận Liên khu Năm, có những lúc cắm sâu về làm cán bộ xã, từng làm Bí thư Đảng đoàn kiêm Chủ tịch Hội Văn nghệ giải phóng Trung Trung Bộ, Trưởng ban văn học thuộc Tổng cục Chính trị quân khu, phụ trách tờ Văn Nghệ Giải Phóng Trung Trung Bộ. Sau ngày thống nhất giang sơn 1975, ông trở lại công tác thao tác ở tạp chí Văn Nghệ Quân Đội. Năm 1979, ông được bầu tương hỗ update vào Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa II, được cử làm Phó Tổng thư ký kiêm Bí thư Đảng đoàn. Sau đó tiếp tục được bầu vào Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III và khóa IV, làm Tổng sửa đổi và biên tập báo Văn Nghệ, Đại biểu Quốc hội khóa VII. Sau khi nghỉ hưu, ông là thành viên sáng lập và làm Chủ tịch Hội đồng Quản trị trường Đại học Phan Châu Trinh (Hội An), và khi tuổi đã ngoài tám mươi, ông vẫn còn đấy phụ trách Viện Phan Châu Trinh.
Trên một hành trình dài hơn sáu mươi năm đánh vật với từng con chữ, đó là đoạn đường dài chi chít dấu chân người lính hơn là nhà văn, tất yếu, trong số đó có sự tuy nhiên hành cùng với những cột mốc văn chương cắm sâu trong dòng chảy của dòng sông cuộc sống. Thời gian làm lính, làm công tác thao tác cách mạng nhiều hơn nữa là thời hạn chăm chuốt cho việc sinh sôi của từng con chữ. Sự nghiệp văn chương thuộc nhiều thể loại của ông quả là không nhiều nếu không muốn nói là rất ít, nhưng cũng không thật rất ít, chỉ xếp vào hàng “thường thường bậc trung” về mặt số lượng: Đất nước đứng lên (tiểu thuyết, 1955), Mạch nước ngầm (truyện vừa, 1960), Rẻo cao (truyện ngắn, 1961), Trên quê nhà những anh hùng Điện Ngọc (truyện và ký, 1969), Rừng xà nu (truyện và ký, 1969), Đất Quảng (tiểu thuyết, tập 1,1971, tập 2, mới trích in một vài chương trên báo 1974), Chiến tranh không còn khuôn mặt phụ nữ (dịch của Xvetlana Alêchxiêvich, 1987), Tháng Ninh Nông (truyện và ký, 1999), Văn học là gì? (dịch của J.P.Sartre, 1999), Nghệ thuật tiểu thuyết (dịch của Milan Kundera, 1999), Nghĩ dọc đường (ký, 2003), Tản mạn nhớ và quên (ký, 2005). Chính nhà văn đã và đang từng thừa nhận là những gì mà ông và cả thế hệ nhà văn như ông làm được còn quá ít, nhưng đã kịp khắc họa chân dung một kiểu nhà văn trong lịch sử trước đó chưa từng có và trong tương lai cũng không hề lặp lại: nhà văn – chiến sỹ. Đó cũng là bước chuyển quan trọng trong lịch sử văn học, từ nhà văn – nho sĩ trở thành nhà văn – chiến sỹ. Nhiều người trong số họ đã quyết tử trên mặt trận: “Có lẽ điều quan trọng không phải là họ đã ngã xuống. Điều quan trọng hơn nhiều là họ đã sống và thao tác ra làm sao giữa nhân dân trên mặt trận những tháng năm ấy. Có những người dân sẽ chẳng còn tồn tại tên tuổi gì trong nền văn học vinh quang toàn bộ chúng ta, hoặc giả có người sẽ chỉ từ để lại một tên thường gọi mờ mờ trên trang sách lịch sử văn học trận chiến tranh giải phóng con em của tớ ta sẽ học. Nhưng một nền văn học là gồm những tác phẩm, ưu tú và chưa thật ưu tú, đã đành. Một nền văn học còn là một một kiểu nhà văn. Mà đó mới là cái gốc. Kiểu nhà văn nào thì tạo ra nền văn học ấy, với những tác phẩm ấy. Có thể nên tâm ý vậy chăng về sự việc góp phần của văn học trận chiến tranh chống Mỹ ở miền Nam vào sự nghiệp xây dựng nền văn học mới tân tiến của tổ quốc ta” . Chính cuộc “sống và thao tác ra làm sao giữa nhân dân trên mặt trận” mới là yếu tố quan trọng căn cốt, là cốt lõi xác lập thái độ sống và quan điểm sáng tác của tác giả. Cũng chính từ này đã tạo ra “cái gốc” của một nền văn học, đó là chủ thể sáng tạo, một kiểu nhà văn. Một kiểu nhà văn được tạo ra là một ý niệm về văn học. Văn học riêng với họ không phải là “trò chơi vô tăm tích” như vậy hệ những nhà văn thời kỳ thay đổi kiểu như Nguyễn Huy Thiệp, Phạm Thị Hoài từng ý niệm, mà văn học là vũ khí chiến đấu, chính bới quân địch luôn dùng tiếng nói của vũ khí để lấn át tiếng hát tiếng cười, tiêu diệt sự sống của toàn bộ chúng ta, thì ta phải sử dụng “vũ khí tiếng nói’ để đáp trả quân địch , nghĩa là phải trui rèn sức mạnh tinh thần trở thành một lực lượng vật chất, xếp hàng trong đội ngũ ra trận tiến công quân địch… Trong một tiểu luận khác, từ tầm nhìn chủ thể sáng tạo thấm sâu từ tâm thức sáng tạo tân tiến là Viết như một phép ứng xử, Phạm Thị Hoài ngăn nắp hơn khi xác lập bản chất của sáng tạo là đem lại giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và thừa nhận bài học kinh nghiệm tay nghề này được rút từ thế hệ đi trước: “ Nhiều nhà văn Việt Nam lớp trước đã trả giá đắt để chúng tôi, những người dân đến sau, hoàn toàn có thể học được điều lớn số 1 là: tránh việc viết ra làm sao” . Phép ứng xử của Nguyên Ngọc và nhiều nhà văn cùng thời là văn hóa truyền thống ứng xử của một tình nhân nước, khi giang sơn có ngoại xâm, người dân có văn hóa truyền thống là người phải chiến đấu chống ngoại xâm, thậm chí còn dẫu phải quyết tử cả tính mạng con người vì sự tồn vong của giang sơn, cái giá phải trả dù phải đắt gấp bao nhiêu nữa cũng phải đồng ý. Cũng chính ý niệm nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp ấy đã làm ra sự / sức sống và cống hiến cho tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, tạo ra những sinh thể nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tồn tại lâu bền trong tâm tưởng nhiều thế hệ người đọc. Không tạm ngưng ở quan điểm nhận thức, cây bút văn xuôi tài danh Nguyên Ngọc còn ý thức rất rõ ràng và từng lý giải một cách cặn kẻ về quan hệ giữa ý thức về môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường đã được ý thức / toàn thế giới môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và toàn thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, đồng thời nhấn mạnh yếu tố đặc trưng ma thuật của thể loại nòng cốt của nền văn học là tiểu thuyết, coi nhà tiểu thuyết in như người làm ảo thuật: “Thế giới, tức môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, cũng như trái đất vậy, vốn cong và tiếp nối đuôi nhau, không nhẵn, lởm chởm, quanh co, phức tạp, là không khí ba chiều (thậm chí còn dường như ta còn tồn tại thể cảm nhận ra những chiều nào đó khác nữa, sâu xa, tinh xảo, bí hiểm, được cuộn lại ở đâu đó) nhưng cũng như trái đất được vẽ lại trên tấm map, nó được chiếu trên trang giấy phẳng chỉ có hai chiều của nhà văn bằng những dòng chữ tuyến tính và lại thường xuyên đứt đoạn. Vì vậy, nhà tiểu thuyết là một kiểu nhà ảo thuật, ông ta màn biểu diễn trên một mặt phẳng hai chiều đơn thuần và giản dị, trắng trơn và nhạt nhẽo cái toàn thế giới ba hay hàng trăm chiều vô cùng phức tạp kia, làm cho nó hiển hiện lên, còn sống động hơn (vì tích tụ, cô đọng hơn) chính môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường thật nữa. Công cụ ma thuật duy nhất của ông không còn gì khác hơn là những từ. Cho nên ngôn từ trong văn học vừa thoạt trông cũng như ngôn từ thông thường ta vẫn nói vẫn nghe hằng ngày, lại vừa không phải là ngôn từ ấy, mà là một thứ mã riêng của nhà văn, thậm chí còn mỗi nhà văn đều phải tạo ra một thứ mã riêng của tớ, để hoàn toàn có thể thực thi cái trò ảo thuật kỳ lạ và kỳ diệu: sáng tạo ra một toàn thế giới nữa cạnh bên, thêm vào cái toàn thế giới đã có này” . Thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của Nguyên Ngọc được làm ra bởi mịt mù khói lửa trận chiến tranh, khi hiển hiện trước mắt, khi lắng lại trĩu nặng suy tư, giằn vặt, cào xé, nghiệm sinh trên cả quãng đường dài, đúc rút thành những tư tưởng – nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và cả phát sinh thành hành vi / hoạt động và sinh hoạt giải trí của một nhân cách, mang ý nghĩa văn hóa truyền thống nhân văn.
Là nhà văn sinh ra và trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến, Nguyên Ngọc xuất hiện và xác lập tròn vai với nhiều tư cách: người lính – người cán bộ cách mạng, nhà báo – nhà văn, nhà văn hóa truyền thống – nhà dịch thuật, trong nhiều quan hệ tích hợp và cộng sinh với nhau, trong số đó nổi trội, hoàn hảo nhất và đậm màu là chân dung nhà văn và nhà hoạt động và sinh hoạt giải trí văn hóa truyền thống.
2. Nhà văn Nguyên Ngọc được xác lập thứ nhất và nổi trội là nhà tiểu thuyết, tác giả của Đất nước đứng lên và Đất Quảng. Cơ duyên dẫn dắt ông đến với văn chương, để sở hữu tiểu thuyết đầu tay giành giải quán quân, riêng với ông là một như mong ước: “Được sống ở Tây Nguyên thời trận chiến tranh là như mong ước lớn số 1 đời tôi. Không có cuộc gặp gỡ với mảnh đất nền trống ấy, chắc tôi không bao giờ trở thành nhà văn” . Phải đến năm năm, là khoảng chừng thời hạn ông “đã sống trong những làng của đồng bào Êđê, được cùng đồng bào đi làm việc rẫy làm nương, đi săn, đi bắt cá, cùng ăn cùng ở, cùng bàn luận công tác thao tác, cùng đánh du kích, cùng dự những ngày vui và được nghe đồng bào kể những sự tích về rừng núi sông suối, về truyền thống cuội nguồn quật cường lâu lăm của dân tộc bản địa” . Những trải nghiệm trầm tích, lắng đọng trong tâm hồn ông lâu ngày chờ khi kết tủa để thăng hoa. Đến “năm 1953, Nguyên Ngọc được gặp anh hùng Núp ở Đại hội anh hùng chiến sỹ thi đua Liên khu Năm. Cuộc gặp gỡ đó ghi dấu ấn khá mạnh vào tình cảm, và khơi nguồn cho cảm hứng sáng tác của Nguyên Ngọc. Tất cả vốn sống của nhà văn trước kia còn tản mạn, sau khi gặp Núp, dường như được quy về một điểm. Nhân vật chính đã được xác lập. Mọi kỷ niệm, mọi ấn tượng trong anh sẽ trở về xoay quanh hình tượng TT và tìm kiếm được vị trí thích hợp cho nó. Ánh sáng không loãng tan ra mà tụ lại quanh một con người. Nhưng do vậy mà toàn cảnh bức tranh càng sáng rõ” . Cuốn tiểu thuyết có 11 chương, phân thành 3 phần. Phần 1 viết về trận chiến đấu chống Pháp của nhân dân làng Kông Hoa trước cách mạng. Phần 2 viết về trận chiến đấu từ sau Cách mạng tháng Tám đến đầu trong năm 1950. Phần 3 viết về quy trình ở đầu cuối của cuộc kháng chiến cho tới lúc làng Kông Hoa tiễn người con yêu dấu của tớ triệu tập ra miền Bắc. Truyện xoay quanh đoạn đời của một nhân vật có thật là anh hùng Đinh Núp – người mà Nguyên Ngọc được phân công ghi chép giúp thành tích để báo cáo tại Đại hội anh hùng chiến sỹ thi đua Liên khu Năm. Là truyện viết về người thật, nhưng tác phẩm đã vượt hẳn và chuyển sang một chất lượng mới khác với loại truyện kiểu này cùng thời và cả sau này. Nếu Nguyễn Tuân tài hoa là nhà duy mỹ, người suốt đời đi tìm nét trẻ trung, thì Nguyên Ngọc tài danh xuất thân là người lính nên suốt đời soi ngòi bút săn tìm những sự tích / tính cách anh hùng. Thật ra trong suốt hai cuộc kháng chiến, nền văn học trận chiến tranh của toàn bộ chúng ta đều triệu tập vào đối tượng người dùng ấy, và đã có quá nhiều người gặt hái được những thành công xuất sắc. Nhưng người anh hùng trong văn chương Nguyên Ngọc vẫn vẫn đang còn những nét riêng, tuy vẫn được xây dựng bằng thủ pháp lịch sử thuở nào hóa nhưng vẫn xen lẫn yếu tố phi lịch sử thuở nào hóa, “dù được xây dựng theo quan điểm sử thi, vẫn vẫn đang còn sức sống riêng bởi cách thể hiện sinh động của tác giả” . Đó là những con người thép, thẳng băng nhọn hoắt, như mũi chông ngọn giáo, như mầm xà nu đâm thẳng lên trời, nhưng lại sở hữu vẻ như gì đó hồn nhiên, hoang dại. Trái tim họ chất chứa căm thù ngùn ngụt, nhưng tâm hồn trong suốt như ngọc và rất là hồn nhiên có tính chất bản năng như thuở ấu thơ xa xăm của quả đât. Vì vậy, nếu nói Nguyên Ngọc đến với Tây Nguyên như cái duyên, vừa là ngẫu nhiên, lại vừa là tất yếu. Con người và tính cách, nhân cách và bút lực như Nguyên Ngọc nhất thiết phải tìm tới những vùng đất dữ, có tính chất sử thi, để gặp những người dân như Đinh Núp, để nhận ra “ở đồng chí Núp tôi thấy tiêu biểu vượt trội cho toàn bộ những điều tôi được biết trước nay về Tây Nguyên, tiêu biểu vượt trội cho Tây Nguyên quật cường và rất là can đảm và mạnh mẽ và tự tin” . Và, những Bok Pa, Ghíp, Xíp, Tim (Đất nước đứng lên); rồi về sau với những Tnú, cụ Mết, cô Mai, cô Dít (Rừng xà nu), cũng như nhất thiết phải tìm Hà Giang, Mèo Vạc để gặp những ông Cắm, Ykơbin, Vàng Thị Mỹ (Rẻo cao), và rồi xuôi về đồng bằng miền Nam đang sục sôi máu lửa để cùng đồng cam cộng khổ với những ông già sông Trúc, cô Thắm, cô Vi, cô Vân, cháu Thắm (Đất Quảng) và sống Trên quê nhà những anh hùng Điện Ngọc. Nhìn lướt qua khối mạng lưới hệ thống nhân vật mà nhà văn yêu quý, hầu hết đều là người già, trẻ con và nhất là phụ nữ – những con người trái chiều với kinh hoàng của trận chiến tranh, yếu ớt nhưng rất kiên cường, thử thách mọi sự dã man, tàn bạo và sức mạnh sắt thép của quân địch. Chẳng thế, mà sau này, khi giang sơn hòa bình, trong xu thế giao lưu và hội nhập với văn chương toàn thế giới, ông đã chọn dịch Chiến tranh không còn khuôn mặt phụ nữ (1987) của Xvetlana Alêchxiêvich.
Đất Quảng (phần 1) là tiểu thuyết Nguyên Ngọc triệu tập miêu tả về tính chất chất ác liệt trong trận chiến đấu của nhân dân Quảng Nam trong thuở nào điểm trung tâm bỏng nhất vào đầu trong năm bảy mươi, hầu hết là khai thác những mối xung đột dân tộc bản địa, giai cấp, trong số đó có cả mối thù truyền kiếp giữa hai gia tộc: một bên là ba đời cha truyền con nối của những tên ác ôn Hứa Phùng, Hứa Xâng, Hứa Min với vũ khí tân tiến của Mỹ và một bên là bố con Thắm với những chiến sỹ du kích và nhân dân xã Hòa Thanh. Thành công lớn số 1 của tiểu thuyết này là tác giả dựng được bầu không khí quyết liệt, căng thẳng mệt mỏi, lúc nào thì cũng tưởng như sắp nổ. Hằn nổi lên giữa từng câu chữ, trong từng trang sách là ý chí quật cường của nhân dân miền Nam trong trận chiến đấu bảo vệ nền độc lập của tổ quốc, tiêu diệt những kẻ đã gây ra tội ác man rợ cho nhân dân. Đồng thời còn khắc họa được chân dung nhân vật phản diện khá sắc nét, đến mức cha con Hứa Xâng, Hứa Min khi bắt được Quế, chồng Thắm bí thư chi bộ xã, đã cắt tiết người chiến sỹ trung kiên này rồi cả hai cha con hắn cùng uống! Cuối tác phẩm là cái chết bi hùng của bé Thắm và sự phản bội của mụ gián điệp tên là Tám, đã dồn nén xích míc, sẵn sàng sẵn sàng cho những cơn dông có nhiều sấm chớp và đẩy kịch tính đến mức cao trào, mở ra khunh hướng tăng trưởng ngày càng phức tạp, đưa tính cách vận động ngày càng sắc nét. Tiếc thay, phần 2 còn dở dang, mới chỉ công bố một số trong những chương trên Văn nghệ giải phóng và báo Văn nghệ cách đó gần tròn nửa thế kỷ (1974), đến nay chưa thấy tác giả trở lại yếu tố này. Phan Tứ từng nhận định rằng, Nguyên Ngọc “khó viết tập 2, có lẽ rằng vì tính cách của những nhân vật đã được bày ra hết ở tập 1 rôi. Nếu viết tập 2 thì đó chỉ là ký, là nói thêm yếu tố thôi” . Bất luận vì nguyên do gì, thì việc Đất Quảng dỡ dang vẫn là yếu tố không mong muốn và là nhược điểm lớn số 1 trong cuộc sống cầm bút của Nguyên Ngọc.
Truyện vừa có dung tích tiểu thuyết Mạch nước ngầm (1960) in chung cùng với Ngõ ngang xóm thợ của Võ Huy Tâm, từng gây xôn xao dư luận, trong số đó có cả những qui chụp về lập trường tư tưởng, bởi ngay từ thời gian miền Bắc khởi đầu kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1960-1965), thông qua cuộc đấu tranh tư tưởng giữa hai nhân vật đó đó là Quả và Thuyết, tác giả đã chỉ ra những tư tưởng hoang mang lo ngại, xấp xỉ, mất đoàn kết nội bộ, thái độ mất tin cậy lẫn nhau trình làng trong một cty bộ đội miền Nam đang xây dựng trên công trường thi công xây dựng thủy nông. Thực chất, đó là bước đột phá thay đổi trong tâm thức sáng tạo, chỉ ra những eo sèo, những “mạch nước ngầm” đen ngòm trong đời sống lúc nào thì cũng luôn có thể có, chỉ trong Đk nào nó mới bột lộ ra thôi, thông qua đó nhà văn còn ướm thử những con phố ngầm cho tư duy sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp.
Nguyên Ngọc còn là một cây bút truyện ngắn xuất sắc, tác giả của những truyện ngắn gây ấn tượng lâu bền trong tâm người đọc như Mùa hoa thuốc phiện ở đầu cuối, Đứa con, Em gái tôi, Chiện,…trong số đó có những truyện được chọn đưa vào chương trình giảng văn bậc phổ thông như Rẻo cao, Rừng xà nu. Hầu hết truyện ngắn của ông đều là những phác thảo đơn sơ về những con người dân có thật trong đời sống, được thể hiện bằng một nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp điêu luyện, tài hoa. Trần Đăng Khoa từng xác lập rằng Rẻo cao là “cái truyện tài nhất trong đời văn Nguyên Ngọc” . Truyện không còn cốt, tóm tắt rất nhạt. Vì nó chẳng có gì cả. Chỉ có một nhân vật. Tác giả kể về một ông già người Mèo tên là Cắm. Ông bỏ nhà đi hoạt động và sinh hoạt giải trí cách mạng, mải việc nước đến quên cả lấy vợ. Về già, không hề đủ sức đi nữa thì ông về quê, làm cách mạng ở quê. Công việc của ông là chuyển thư từ, báo Đảng xuống những làng bản. Ông không biết chữ, nên thằng cháu ruột của ông, một chàng trai bưu tá huyện đã phải ghi lại cho ông bằng những sợi chỉ xanh, chỉ đỏ. Chỉ xanh là ông Lý A Pù. Chỉ đỏ là ông Ma Văn Keo, xóm Nà Thăn. Thế là ông cắt rừng đi ngay trong đêm. Với vật liệu như vậy chỉ đủ để viết một chiếc tin vắn, mà tin cũng nhạt phèo, khó mà đọc được. Vậy mà với tài lập ngôn và diễn ngôn khôn khéo, Nguyên Ngọc đã dựng thành một truyện ngắn rực rỡ và mê hoặc. Nhân vật cứ lừng lững đi từ trang sách Ra đời sống, khiến người đọc cảm động đến chạnh lòng. Khác với Rẻo cao và hầu hết những truyện trong tập truyện ngắn cùng tên, Rừng xà nu có diễn biến hoàn hảo nhất. Nhằm tái hiện chân thực trận chiến đấu kiên cường của nhân dân Tây Nguyên trong những ngày đánh Mỹ. Phát huy truyền thống cuội nguồn anh hùng của cha ông thời đánh Pháp, thế hệ tiếp nối trưởng thành trong khói lửa trận chiến tranh, mà điều ác của quân địch càng man rợ và kinh hoàng gấp nhiều lần, những con người kiên trinh như Tnú, cụ Mết, Dít, bé Heng và đàng sau là dân làng Xoman, hiện thân của những cánh rừng xà nu bạt ngàn “tiếp nối đuôi nhau tới chân trời”. Dù bị quân địch tra tấn dã man, đốt cháy cả mười đầu ngón tay để không bóp được cò súng, Tnú vẫn giữ vững ý chí kiên cường, cùng nhân dân chống giặc, với sức sống mạnh mẻ như những rừng cây xà nu bạt ngàn không thể nào tiêu diệt nổi. Một thời hạn ngắn, một ngày sống với làng quê của Tnú mở ra cả một chân trời, một quãng đường dài của nhân dân và cách mạng, từ quá khứ đến tương lai, từ những đau thương lớn lao đến một cuộc đồng khởi vĩ đại “cả làng Xoman ào ào rung động, và lửa cháy khắp rừng” . Trước khi có Rừng xà nu, Nguyên Ngọc đã từng có truyện ngắn đầu tay cũng viết về vùng đất mà anh gắn bó máu thịt là Kỷ niệm Tây Nguyên (1957), nhưng phải đến truyện này, tác giả mới chứng tỏ được tài năng xuất sắc từ việc lựa chọn hiện thực phản ánh, tư tưởng chủ đề, đến kỹ thuật dựng truyện và ngôn từ nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp.
Truyện ngắn của Nguyên Ngọc thường sử dụng kết cấu liên tưởng, đi gần với lý thuyết liên văn bản “thời thượng” của những nhà hậu tân tiến sau này, nhưng ở đây, nhà văn chỉ sử dụng thủ pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp truyền thống cuội nguồn, có sự xen kẽ Một trong những sự kiện, con người và cảm quan nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của nhà văn (Rẻo cao, Mùa hoa thuốc phiện ở đầu cuối, Pồn, Chiện) hoặc với Rừng xà nu là kết cấu đầu cuối tương ứng, mở và đóng tác phẩm cùng một rõ ràng, một hình tượng rừng cây “xà nu ấy trông ra xa đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tới chân trời” . Bên cạnh đó, tác giả còn ý thức rất rõ ràng sức mạnh mẽ và tự tin của những cụ ông cụ bà thể và ngôn từ hình tượng, tinh xảo trong phát hiện và lựa chọn những phương tiện đi lại tối ưu để tạo ra không khí truyện sinh động, tạo ra những sinh thể nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp làm lay động tâm hồn người đọc nhiều thế hệ. Hãy xem một đoạn ngắn, được quan sát tường tận, đầy ắp những cụ ông cụ bà thể tinh xảo và ngôn từ giản dị nhưng mượt mà đến ngọt lịm đầu môi cong mềm: “Thoạt đầu là một đóa hoa trắng trong sáng và trinh bạch, nở một mình giữa đám thuốc phiện còn xanh. Rồi lốm đốm những hoa trắng nở đây đó; rồi thì đột ngột, bừng nở một bông hoa tím quyến rũ lẳng lơ và yếu ớt lạ lùng. Gần đài hoa màu tím sẫm lại như ướt. Gió thổi bạt cánh hoa mong manh” . Ngôn từ văn chương Nguyên Ngọc, nhất là ở truyện ngắn, ông rất để ý quan tâm đến lối dùng từ phái sinh để tạo mùi vị riêng cho chỉnh thể nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của tớ. Có thể cảm nhận được một thứ văn chương có nhung, có tuyết, có vị ngọt rất mê hoặc và mê hoặc người đọc trong truyện ngắn Dũng cảm nói về tình cảm một cô giáo trẻ ở thủ đô lên dạy học và tự nguyện gắn bó lâu dài với những “rẻo cao” (chứ không phải vùng cao, trong cái nhìn của tác giả): “Rừng bạt ngàn chạy đến chân núi xa, là một toàn thế giới riêng mà cô nửa tin nửa ngờ, ở đấy có những người dân thỉnh thoảng đến với Tuyết, như từ xa lắm, đến rồi lại đi, mất hút trong màu xanh chạy dài đến chân mây” .
Không thể nâng cao và có những góp phần xuất sắc như những cây đại thụ Nguyễn Tuân, Hoàng Phủ Ngọc Tường, nhưng ký của Nguyên Ngọc vẫn vẫn đang còn vị trí riêng, ngất ngưỡng trong văn học giải phóng miền Nam. Vốn coi văn chương là lẽ sống, một cách thế tham gia và thành tâm khao khát bằng ngòi bút hoàn toàn có thể góp sức vào cuộc “đấu tranh vì quyền sống của toàn bộ dân tộc bản địa”, ký của ông là vũ khí đánh giặc, gồm những tiểu loại như ký sự (Đất lửa), bút ký (Trên quê nhà những anh hùng Điện Ngọc, Người dũng sĩ dưới chân núi Chưpông, Chị Thuận, Cát cháy), tùy bút (Đường toàn bộ chúng ta đi, Trận đánh bắt cá nguồn từ thời điểm ngày hôm nay), và tản văn (Tản mạn nhớ và quên, Nghĩ trên đường)… Ký là thể văn phản ánh trực tiếp cái đang trình làng, đang vận động, những sự kiện và con người dân có thực trong đời sống, vừa hoàn toàn có thể phục vụ những yêu cầu bức thiết có tính chất kịp thời vừa giữ được âm vang xa rộng, thâm thúy của nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. Với Nguyên Ngọc, đó là những người dân anh hùng, mang nặng nợ nước thù nhà, cùng gắn bó ngặt nghèo với đồng chí, đồng bào. Mỗi người đều là kết tinh của truyền thống cuội nguồn cao quý của dân tộc bản địa và văn hóa truyền thống nhân văn của thời đại. Đó là bảy chiến sỹ dũng cảm Trong giếng cạn, hoặc Kơlơng, Người dũng sĩ dưới chân núi Chưpông. Đó còn là một người chiến sỹ diệt xe tăng địch Lê Văn Nghiêu hoặc là những chị Thanh, anh Hạ, cô Liền, anh Hoành, cô Định, mẹ Lúa…những người dân dân thông thường đã vượt qua đau thương gian truân để lập nên những chiến công.
Nguyên Ngọc đã sớm nhận ra trong sự vận động của văn học, ký không tự bó mình trong những tiêu chuẩn của thể loại, mà hoàn toàn có thể tự phá vỡ khuôn khổ, trong yêu cầu xâm nhập thể loại, vận động và chuyển hóa. Do đó, ký của ông luôn thể hiện sự phối hợp thuần thục giữa kĩ năng miêu tả và phản hồi, tự sự và trữ tình. Ông tạo chiều sâu trên nhiều bình diện, tạo nhiều quan hệ và rung động thẩm mỹ và làm đẹp. Trong ký trữ tình, đặc biệt quan trọng ở những thiên tùy bút hiện thực luôn luôn được bình giá, phân tích, cảm thụ. Viết tùy bút dường như Nguyên Ngọc không nhằm mục đích thông tin thực sự mà là thông tin tâm trạng. Đến với Đường toàn bộ chúng ta đi và Trận đánh bắt cá nguồn từ thời điểm ngày hôm nay, người đọc cảm nhận rằng, thực sự chỉ là cái cớ để chủ thể thể hiện nội tâm, là “cái đinh” để móc treo lên bức tranh tình cảm của chính nhà văn. Sự thật mà ông đưa vào những tác phẩm này rất rất ít và tản mạn, hầu hết là ông dùng liên tưởng và tưởng tượng để dẫn dắt người đọc đi rất xa trong không khí và thời hạn. Tuy không nói nhiều về yếu tố và vật liệu rõ ràng của đời sống nhưng lại gây cảm xúc lắng sâu về tâm tưởng. Đường toàn bộ chúng ta đi là một tuyệt bút rất hay, nếu không thích nói là hay nhất trong văn chương chống Mỹ, miêu tả tâm trạng của người lính trước giờ xuất kich. Lòng dạt dào cảm xúc khi lắng nghe và mày mò chiều sâu thăm thẳm của một điệu dân ca, nghe tiếng hát như nghe tiếng ngân nga của mặt đất, của dòng sông, của thôn xóm, ruộng đồng: “Một giọng hát dân ca, ngân nga bát ngát như cánh cò trên đồng lúa miền Nam chạy tới chân trời, có những lúc rụt rè e thẹn như khóe mắt tình nhân mới gặp, có những lúc tinh nghịch, duyên dáng như đôi chân nhỏ thoăn thoắt gánh lúa chạy trên con phố làng trộn lẫn bóng tre và bóng nắng” . Một thứ văn xuôi khi đọc lên ngân nga như thơ, và có lẽ rằng cả khi hát lên nghe như nhạc. Với cảm quan hiện thực của tớ, Anh Đức hoặc Phan Tứ luôn có ý thức cắm sâu vào trang văn những rõ ràng chân thực đến lạnh lùng để biểu lộ môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường với toàn bộ vẻ ghồ ghề, gai góc của nó, thì trái lại Nguyên Ngọc thường ngước nhìn những rõ ràng giàu chất thơ, hoàn toàn có thể lay động tâm hồn ông một cách mạnh mẽ và tự tin. Vì thế, cảnh vật, con người và môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường trong trang văn của ông bao giờ cũng đẹp một vẻ đẹp huyền ảo, sáng trong nhờ được lọc qua tâm hồn như một khối kim cương trong suốt của nhà văn, nó mang sắc tố lãng mạn, làm cho những người dân đọc say sưa, ngây ngất: “Chúng tôi đóng ở trong làng. Bây giờ đã khuya, bốn bề im re. Cho đến ngôi sao 5 cánh sa ngoài khung cửa cũng đứng im, lóng lánh như giọt nước mắt vui lặng lẽ của người vợ ở quê ta gặp chồng sau mười năm trời gian lao và cách biệt. Gió se lạnh, thoang thoảng hương lúa lên đòng thơm như sữa của một người mẹ trẻ… Có gì đây đang trào dậy trong tâm tôi… như một linh cảm mơ hồ, như một hơi men say, một cơn sóng ngầm xao động ở tận nơi sâu kín nhất của tâm hồn” . Vốn để ý quan tâm đến tính khách quan trong miêu tả, ông chọn những rõ ràng sống rõ ràng khiến cho việc việc tự nó nói lên. Ông còn đặc biệt quan trọng quan tâm đến trường hợp thích hợp, tạo không khí cho mạch văn thiết tha hùng tráng, gây ấn tượng mạnh mẽ và tự tin riêng với những người đọc.
Là người viết văn xuôi, Nguyên Ngọc luôn cày cấy trên cánh đồng phì nhiêu, phì nhiêu của thực tiễn môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và trận chiến tranh cách mạng. Văn chương của ông vừa đậm màu văn xuôi tự sự vừa thẩm đẫm chất thơ trữ tình. Ở ông, có sự phối hợp nhuần nhị giữa hiện thực và lãng mạn, môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và lý tưởng, số phận con người và lịch sử.
3. Nhà văn hóa truyền thống Nguyên Ngọc không phải đợi đến những hoạt động và sinh hoạt giải trí văn hóa truyền thống từ sau ngày hòa bình thống nhất giang sơn mới có, mà văn hóa truyền thống, nhất là văn hóa truyền thống Quảng Nam, đã ngấm vào tận xương tủy của ông từ thuở mới lọt lòng, trưởng thành cùng với nhân cách và biểu lộ qua hành vi cầm súng rồi cầm bút chiến đấu bảo vệ tổ quốc. Người có văn hóa truyền thống bao giờ cũng là tình nhân nước và nhà văn trước hết phải là nhà văn hóa truyền thống. Nhà văn là một trí thức, nhưng muốn trở thành trí thức phải có quy trình rèn luyện, hun đúc và tích lũy tri thức văn hóa truyền thống, mà vốn liếng thứ nhất của nó nằm ở vị trí dưới đáy, làm nền tảng, đó là tấm lòng và thái độ ứng xử của anh riêng với vương quốc, dân tộc bản địa. Người làm văn chương mà không yêu nước, thì văn chương của anh ta chỉ là đồ giả, một thứ văn chương làm dáng, rỡm đời.
Nguyên Ngọc là người hơn sáu mươi năm cầm súng – cầm bút, tham gia vào hai cuộc kháng mặt trận chinh của dân tộc bản địa, đến khi hòa bình thống nhất tiếp tục chiến đấu cho tư tưởng thay đổi, rồi mở trường ĐH, mong đào tạo và giảng dạy một lớp người mới, tương hỗ update một nguồn nhân lực có đủ trình độ tri thức tân tiến và đạo đức nhân văn để dựng xây giang sơn. Không kể trong năm đầu khi mới nhập ngũ, trực tiếp cầm súng chiến đấu ở mặt trận Tây Nguyên, trong cả những quy trình trở ngại vất vả khi hoạt động và sinh hoạt giải trí ở mặt trận Quảng Nam, ông đã từng trực tiếp cầm súng chiến đấu hoặc làm xã đội trưởng một xã vành đai trở ngại vất vả nhất, để đã có được tiểu thuyết Đất Quảng tiếp theo đó. Ông đã từng kể rằng, vào lúc chừng giữa năm 1965, ông về Điện Hòa (Điện Bàn), một xã vành đai trắng quanh vị trí căn cứ Thành Phố Thành Phố Đà Nẵng, gặp lúc Mỹ đang sẵn sàng sẵn sàng càn, bí thư xã đang lúng túng chưa chắc như đinh sắp xếp cho ông ở đâu, nhưng “tôi đã có kinh nghiệm tay nghề những lúc như vậy này. Tôi để anh bí thư đó, đi tìm anh trung đội trưởng du kích. Không tự trình làng gì cả (càng tránh việc tự xưng ngay anh là “nhà văn”. Ở đây “nhà võ” quan trọng hơn nhiều), tôi hỏi anh trung đội trưởng nọ những anh đang sắp xếp đánh địch ra làm sao. Hai chúng tôi ngồi xổm ngay xuống đó, bờ sông La Thọ, dùng ngón tay vẽ luôn một chiếc sơ đồ ra đất. Tôi chỉ cho anh phải điều ngay một tổ du kích đánh chặn chỗ bến lội qua sông, còn hai tổ thì bám chặt đường xe lửa, cứ vị trí cao này mà bắn khống chế không cho chúng tràn qua cánh đồng. Rồi phân công luôn: anh nắm lấy tổ chặn bờ sông đi, tôi ra chỗ đường tàu… Chiều hôm đó chúng tôi đánh lui đợt càn thủy quân lục chiến Mỹ, hoàn toàn có thể đó đó là cái tụi Mỹ tôi đã tận mắt tận mắt chứng kiến rầm rộ đổ lên Chu Lai hai năm trước đó. Tối chúng tôi triệu tập ở quán bà Cửu Trấu, bà mẹ của toàn bộ du kích, cán bộ ở đây. Bà Cửu đãi chúng tôi một bữa mì Quảng” . Bên cạnh đó, Tây Nguyên riêng với ông không riêng gì có là mặt trận, mà còn là một vùng văn hóa truyền thống – thẩm mỹ và làm đẹp làm ra phẩm chất con người và văn chương ông. Ông không riêng gì có am hiểu đến tường tận về đất và người, sông suối và núi rừng, tâm tư nguyện vọng tình cảm và phong tục tập quán, ngôn từ và tiếng nói của nhiều dân tộc bản địa, mà còn tồn tại cả vốn liếng tri thức khá đồ sộ về truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống lịch sử, cội nguồn của sức sống vững chãi mang ý nghĩa văn hóa truyền thống nhân văn. Trong ông đầy ắp cả một “rừng” văn hóa truyền thống Tây Nguyên rậm rạp, và chắc như đinh là chưa trang trải hết ra trên trang giấy. Trong nội dung bài viết Cuộc đời và tác phẩm Nguyên Ngọc đã nhận được thức rằng: “Nói đến Tây Nguyên, người ta thường nghĩ ngay đến vạn vật thiên nhiên, núi non, rừng nước, cảnh sắc lạ lùng của nó. Tất nhiên, cái đó là đúng và cũng tác động đến người mới đến đây nhưng còn quan trọng hơn nhiều, theo tôi là cái nền văn hóa truyền thống cổ truyền của nó. Các dân tộc bản địa Tây Nguyên đã cấy trồng trên đất đai núi rừng của tớ một nền văn hóa truyền thống cổ truyền lớn, cực kỳ độc lạ và rực rỡ, lâu lăm và bền vững” . Trong những trang viết rực rỡ của ông về Tây Nguyên, chỉ tính riêng Đất nước đứng lên thôi, cũng hoàn toàn có thể nhận ra, có lẽ rằng đó là tiểu thuyết tân tiến thứ nhất viết về đất này, trước đó dường như trống vắng quá, tiếp theo đó thưa thớt mới có Bão rừng (1957) của Nguyễn Văn Xuân và những tiểu thuyết của Trung Trung Đỉnh sau này… Nhưng những gì hiển ngôn thành câu chữ, thành hình tượng sống động trên trang sách như Đất nước đứng lên, Rừng xà nu, Kỷ niệm Tây Nguyên, Tháng Ninh Nong, Tản mạn nhớ và quên… mới chỉ là một phần nhỏ trong gia tài đồ sộ trong tri thức văn hóa truyền thống của ông, và không biết có nên so sánh với những nhà nghiên cứu và phân tích văn hóa truyền thống hay là không, tuy nhiên với riêng ông, chỉ chừng ấy cũng đủ tiêu chuẩn “phẩm hàm” để gọi ông là nhà văn hóa truyền thống Tây Nguyên.
Nhưng hoàn toàn có thể xác lập, cái to nhiều hơn Nguyên Ngọc vẫn là nhà văn hóa truyền thống yêu nước. Cũng có quá nhiều người cứ săm soi vào phương pháp tư tưởng, khi ông có ý nghĩ theo phía khác với mình, đã vội nghi ngờ rồi qui chụp và phủ nhận những góp phần của ông. Chỉ vị trí căn cứ trên bình diện thi pháp hình thức, làm một thống kê cơ học giản đơn những tiêu đề tác phẩm hay nhất của ông, ta dễ nhận ra, trong suốt cuộc sống cầm bút của tớ, ông luôn đau đáu về quê nhà, giang sơn: như một điệp khúc cứ lặp đi lặp lại với tầng số cao số vốn từ như “đất, nước” (Đất nước đứng lên, Đất Quảng, Đất lửa, Cát cháy, Rẻo cao, Mạch nước ngầm, Trong giếng cạn), “quê nhà, rừng núi, đường sá” (Trên quê nhà những anh hùng Điện Ngọc, Rừng xà nu, Người dũng sĩ dưới chân núi Chưpông, Đường toàn bộ chúng ta đi, Đường mòn trên biển khơi, Nghĩ trên đường)… một tư duy triệu tập, một tâm thức sáng tạo nên neo đậu vững chãi vào một trong những bến bờ là dân tộc bản địa và cội nguồn văn hóa truyền thống Việt không lay chuyển như ông, không thể nghi ngờ gì về tấm lòng nồng thắm với giang sơn của ông. Ngay cả cách chọn bút danh của ông cũng phần nào nói lên điều này. Về văn học, không hề nghi ngờ gì khi lý thuyết thi pháp học đã chứng tỏ, tên tác phẩm, tên nhân vật thể hiện ý niệm của tác giả và có mức giá trị nội dung nhất định. Vậy, tên người ở ngoài đời cũng không nhiều nếu không muốn nói là rất không ít ứng với tính cách và số phận của người đó. Trong đời sống, tên của toàn bộ chúng ta là vì cha mẹ đặt, đôi lúc do ngẫu nhiên hoặc gắn sát với một yếu tố, một biến cố nào đó. Nhưng bút danh của nhà văn là vì chính nhà văn lựa chọn. Và, khi cố tìm mọi phương pháp để xin tổ chức triển khai cho trở lại miền Nam chiến đấu, trong yêu cầu phải giữ bí mật, ông đã chọn cho mình bút danh mới mang đầy ý nghĩa là Nguyễn Trung Thành! (Hiện tượng những nhà văn vào Nam chiến đấu có hai bút danh và bút danh sau cũng nổi tiếng ngang ngửa hoặc có khi lấn át cả bút danh trước, là một hiện tượng kỳ lạ thú vị trong văn học việt nam thời chống Mỹ: Nguyễn Văn Bổng – Trần Hiếu Minh, Nguyễn Ngọc Tấn – Nguyễn Thi, Bùi Đức Ái – Anh Đức, Lê Khâm – Phan Tứ, Nguyên Ngọc – Nguyễn Trung Thành, Bùi Minh Quốc – Dương Hương Ly, Dương Thị Minh Hương – Dương Thị Xuân Quý…). Người cầm bút chân chính, luôn tự hào về tên tuổi của tớ. Phải từ bỏ bút danh từng nổi tiếng của tớ để chọn một bút danh mới cũng là hành vi yêu nước và văn hóa truyền thống chọn bút danh cũng là văn hóa truyền thống yêu nước.
Trong hoạt động và sinh hoạt giải trí văn hóa truyền thống và tham gia lãnh đạo những tổ chức triển khai văn hóa truyền thống nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, chỉ tính riêng thời kỳ làm Phó Tổng thư ký kiêm Bí thư Đảng đoàn Hội Nhà văn Việt Nam hoặc Tổng sửa đổi và biên tập báo Văn Nghệ, Nguyên Ngọc là một trong những người dân tiên phong trong tiến trình thay đổi tư duy trong nghành nghề văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp: “ Không phải đợi đến đại hội lần thứ VI, tháng 12 năm 1986, Đảng đề xướng công cuộc thay đổi, lý luận phê bình mới khởi đầu “nhìn thẳng vào thực sự, nhìn nhận đúng thực sự, nói rõ thực sự” (Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam tại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, ngày 15.12.1986), mà có lẽ rằng đã có mầm mống từ trước, từ phát biểu Đề dẫn trong Hội nghị đảng viên Hội Nhà văn Việt Nam (trình làng trong ba ngày 11, 12 và 13, tháng 6. 1979) của Nguyên Ngọc, từ sự lãnh đạo của Ban Văn hóa văn nghệ TW mà đứng đầu là Trưởng ban Trần Độ và Phó trưởng phòng ban Nguyễn Văn Hạnh, đưa tới sự khởi đầu một cách mạch lạc trong bài Về một điểm lưu ý của nền văn học ta trong quy trình vừa qua (báo Văn Nghệ số 23, tháng 6.1979) của Hoàng Ngọc Hiến”. Ông không riêng gì có phất cờ đứng tiên phong trong hàng ngũ những người dân thay đổi, mà còn bằng hành vi rõ ràng, với tư cách là Tổng sửa đổi và biên tập báo Văn Nghệ, cơ quan ngôn luận của Hội Nhà văn Việt Nam, ông đã có tầm nhìn kế hoạch một cách mới mẽ, vận động và cổ vũ cho công cuộc thay đổi, cho in những tác phẩm như Cái đêm hôm ấy… đêm gì? của Phùng Gia Lộc, dám phụ trách và đối thoại với búa rìu của dư luận. Trong lịch sử dân tộc bản địa và lịch sử văn học, những người dân dân có khát vọng và đón đầu trong việc canh tân giang sơn đều là những trí thức, những nhà văn hóa truyền thống. Con người luôn mang tâm thức và khát vọng thay đổi là những nhà văn hóa truyền thống. Nếu không sợ tư tưởng thiên vị có tính cục bộ địa phương, thì dân “Quảng Nam hay cãi” đứng trong hàng ngũ phát động công cuộc canh tân, thay đổi trong lịch sử từ xưa đến nay không phải là ít: Phạm Phú Thứ, Lương Khắc Ninh, Phan Khôi, anh em nhà họ Nguyễn Tường… Hóa ra, thay đổi là hệ lụy của “hay cãi”, có cãi, có cọ xát, có phản biện xã hội mới phát hiện và đưa tới thay đổi.
Người làm sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp là người thường trực khát vọng sáng tạo ra cái mới, tư tưởng và tâm thức sáng tạo của anh ta thường xuyên thay đổi. Nhà phê bình nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Xô viết Lunasarski nhận định rằng: “Nghệ sĩ có mức giá trị đó đó là người khai hoang, là người bằng trực cảm của tớ, xâm nhập vào những vùng mà khoa thống kê và lý luận khó xâm nhập”. Nguyên Ngọc là một trong những con người như vậy, người đã tạo ra được bản sắc, phong thái và đậm cá tính sáng tạo độc lạ của nền văn học Việt Nam tân tiến; với tính cách năng động, tấm lòng chân thành với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, khát vọng thanh khiết hóa tâm hồn con người và bản thân môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường để ươm mầm bộ sưu tập người văn hóa truyền thống cho tương lai. Với những gì đã trải nghiệm, đã nghiệm sinh, Nguyên Ngọc thật sự in đậm chân dung một nhân cách trong đời sống xã hội, một văn cách trong đời sống văn học, chỉ của riêng ông.
PHẠM PHÚ PHONG
Báo Người Tp Hà Nội Thủ Đô 2022
Share Link Cập nhật Ngọc Oanh từng là bút danh của nhà văn Nguyễn Công Hoan bút danh này từ trên đầu mà có miễn phí
Bạn vừa đọc nội dung bài viết Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Ngọc Oanh từng là bút danh của nhà văn Nguyễn Công Hoan bút danh này từ trên đầu mà có tiên tiến và phát triển nhất và Chia Sẻ Link Down Ngọc Oanh từng là bút danh của nhà văn Nguyễn Công Hoan bút danh này từ trên đầu mà có miễn phí.